BESTUURSKUNDE
De Van Foreesten, een oudadellijk Hollands geslacht, hebben in de loop der eeuwen vele functies vervuld in de Nederlandse maatschappij. Wij hebben gekozen voor de terreinen Schaken, Geneeskunde en Bestuurskunde.
Jorden van Foreest (Alkmaar, 1494-1559)
Jorden was getrouwd met Margaretha Nanning Beijersz. Dochter en zij kregen 16 kinderen. De eerste twee waren de meisjes Aleida en Maria, die op jeugdige leeftijd aan de gevolgen van pest zijn overleden. Daarna kwam de eerste zoon, Pieter, de latere vermaarde geneesheer, die we tegen komen in onze rubriek Geneeskunde. Daarna volgden nog 13 kinderen waaronder Nanning, die in 1529 werd geboren.
Jorden was o.m. schepen, thesaurier en stadpensionaris van Alkmaar, baljuw van Bergen en leenman van Holland.
Tijdens zijn leven kreeg Jorden te maken met de grote kerkelijke en staatkundige omwentelingen in ons land, met o.m. de Beeldenstorm.
Zijn echtgenote stierf in 1546 en hijzelf in 1559.
Nanning van Foreest (Alkmaar 1529 –Den Haag 1592)
Zoon van de hierboven genoemde Jorden van Foreest is vooral bekend al pensionaris van Alkmaar.
Nanning kreeg net als zijn broer Pieter een katholieke opvoeding aan de Latijnse school in Alkmaar en ging daarna ook naar de Universiteit van Leuven om rechten te studeren.
Samen met zijn broers Dirk en Jan speelde Nanning een grote rol bij de Nederlandse Opstand.
Heel Nederland kent het Leidens Ontzet, maar wie weet nog dat Alkmaar de eerste Nederlandse stad was die de Spaanse belegering tijdens de Tachtigjarige Oorlog weerstond.
Op 8 oktober 1573 vond het Alkmaars Ontzet plaats. Sinds 21 augustus van dat jaar was de stad belegerd geweest door de Spanjaarden tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Op 8 oktober werden de dijken rondom Alkmaar echter doorgestoken en moest het Spaanse leger het beleg opgeven. Alkmaar was een van de eerste Hollandse steden die ontzet werd tijdens de Tachtigjarige Oorlog.
Tijdens het beleg van Alkmaar in 1573 hield hij een dagboek bij getiteld: Een cort verhael van de strenghe belegheringe ende aftreck der Spangiaerden van de Stadt Alcmaer gheleghen in Holland, in vele herdrukken verschenen. In 1579 was Nanning als gecommitteerde aanwezig bij de tekening van de Unie van Utrecht.
In het Stedelijk Museum van Alkmaar wordt veel aandacht besteed aan het beleg van Alkmaar en de rol van Nanning. Bij de expositie wordt ook gebruik gemaakt van schaakstukken.
Klik hier voor het dagboek uit 1573.
Dirk van Foreest
(voor Dirk van Foreest als schaker klik hier en als arts klik hier)
Dirk van Foreest is van 1893 tot 1896 voorzitter van de Nederlandsche Schaakbond geweest.
Rechts: Dirk van Foreest en links Arnold van Foreest, Jan Hein Donner (l) en Hans Bouwmeester ( r) kijken toe. Bron: Historische site van SC Utrecht.
Arnold van Foreest
(Voor Arnold van Foreest als schaker klik hier.)
- Hoofdinspecteur bij de Post- en Telegraafdienst
Arnold trad in de voetsporen van zijn vader en heeft carrière gemaakt bij de Post- en Telegraafdienst..
Uit: Het Vaderland, 4 juli 1924
Zooals men weet is jhr. A. E. van Foreest, hoofdinspecteur van de Posterijen, op zijn verzoek eervol ontslagen. Over dezen ambtenaar schrijft de Post- en Telegraafdienst o.m.: „De meer dan 40-jarige ambtelijke loopbaan is er een geweest, die door de persoonlijkheid van den heer v. F. en zijn bijzondere kwaliteiten als het ware vanzelf was bepaald. Zijn frissche kijk op de dingen, zijn scherp en zuiver oordeel brachten hem reeds als jong commies op het inspectie-bureau te Amsterdam, vandaar naar het hoofdbestuur, schoven hem naar voren voor benoeming tot adjunct-inspecteur te Utrecht, wezen hem aan als bestemd voor inspecteur (te Zwolle), daarna als directeur van het postkantoor in de Residentie en eindelijk voor de hoogste functie, die van hoofdinspecteur. Zijn onkreukbare eerlijkheid, zijn rechtvaardigheid en rechtschapenheid, zijn aangename opgewektheid in den omgang, hebben hem bij het personeel bemind gemaakt. Zijn vlugge geest, waardoor hij onmiddellijk en scherp tot de kern weet door te dringen, maakte dat zijn adviezen steeds werden gewaardeerd. Zijn wiskundige aanleg, die hem tot een van de kampioenen in de schaakwereld heeft gemaakt, heeft hem ook “de dienstproblemen steeds zuiver doen stellen.”
. Voorzitter van de Nederlandsche Schaakbond (1906-1907)
Arnold van Foreest is een jaar voorzitter van de Nederlandsche Schaakbond geweest in een van de meest roerige tijden van de schaakbond zoals uit onderstaande krantenartikelen blijkt.
Algemeen Handelsblad, 14 augustus 1906
De 34ste algemeene vergadering van den N. S. B. had den 12den Aug. in het gebouw De Buiten-Sociëteit te Arnhem plaats. Na korte openingswoorden door den voorzitter en na voorlezing der notulen kwamen in behandeling de voorstellen tot wijziging van het reglement. Er was nl. door de h.h. H. J. den Hertog en H. D. B. Meyer voorgesteld de door hen ingevoerde censuur op het Tijdschrift van den Nederlandschen Schaakbond te bestendigen, terwijl een tegenvoorstel was ingediend door den heer J. W. te Kolsté, om nl. de in het bestaande reglement liggende vrijheid van redactie uitdrukkelijk in een artikel op te nemen. Bij de uitvoerige toelichting van het tweede voorstel deed de heer Te Kolsté uitkomen op hoe treurige wijze het bestuur zijn opdracht misbruikt had, hoe het steeds met opzij zetting van het reglement het ware schaakbelang verwaarloosd had en hoe het ten slotte door de onwettig ingevoerde censuur en door eene mogelijke beperking van des hoofdredacteurs bevoegdheid den Nederlandschen Schaakbond te gronde zou richten.
De onthullingen door den heer Oskam gedaan over het beleid van den bondssecretaris en diens onwaardig optreden tegen hen, die steeds tijd en kennis voor den Nederlandschen Schaakbond beschikbaar hadden gesteld, alsmede over het ontactisch optreden tegen de groote dagbladpers, deden mede het hare om het bestuur het aanblijven onmogelijk te maken.
Na eene uiterst zwakke verdediging’ door den voorzitter, die mede den aangevallen bondssecretaris in bescherming nam, oordeelden vijf der zeven bestuursleden het wenselijk hun opdracht neder te leggen. De vergadering sprak zich uit voor behoud van het bestaande reglement, bij vrijheid van redacteuren.
In het nieuwe bestuur werden gekozen, tot voorzitter: jhr. A. van Foreest, tot lsten secretaris W. van Kooy te Voorburg, tot 2e secretaris J. W. te Kolsté, tot ondervoorzitter J. F. Heemskerk, tot penningmeester F. Tillemans, tot 6e bestuurslid H. Gouwentak. Met overgroote meerderheid werd de heer J. W. te Kolsté als hoofdredacteur van het Tijdschrift v. d. N. S. B. herkozen. Redacteuren zullen door hem in overleg met het bondsbestuur benoemd worden; men zal de leden dr. Esser, Oskam, en Vijzelaar daartoe aanzoeken.
De Nederlandsche Schaakbond gaat na de Arnhemse vergadering, een nieuw tijdperk in : groote internationale wedstrijden, die toch nimmer met de wedstrijden te Ostende en met die van den Duitschen Schaakbond kunnen vergeleken worden, zullen niet het hoofdmiddel tot verbreiding van het schaakspel blijven; veeleer zal het bestuur er naar streven door kleine, één- en tweedaagsche wedstrijden ook de schakers van het platteland te bereiken, terwijl de competitiewedstrijden in eere zullen worden hersteld.
De Telegraaf 8 november 1906
Aan de leden van den „Nederlandschen Schaakbond” zijn eene circulaire gezonden, namens vele ex-leden van dien bond onderteekend door de heeren dr. A. G. Olland, Utrecht; H. Fokker, Haarlem; J. P. Runsink, Groningen; A. J. Schilt, Gouda; J. J. Speet, Breda; W. de Graaf, lïolswaard; L. Kieviet, Zaandam; J. Vijzelaar, Hilversum; L. Gans, Amsterdam; C. Gorter, Krommenie; J. J. Kleinhoonte, Arnhem; R. van Dam, Leiden en W. IJ. H. Meiners, Den Haag.
In de circulaire wordt er in de eerste plaats aan herinnerd, dat op de vergadering te Gouda van 14 Oct. jl vele leden ernstige pogingen hebben aangewend om de rust en den vrede in den Ned. Schaakbond te herstellen, welke pogingen echter schipbreuk moesten lijden, voornamelijk door de verregaande onverzoenlijkheid van een aantal Rotterdamsche en Haagsche leden. Voorts wordt medegedeeld, dat de onderteekenaars en met hen vele leden van den bond hebben bedankt voor hun lidmaatschap, daar zij niet langer wenschten lid te blijven van eene corporatie, waarin door vele leden het doordrijven van den eigen wil hooger wordt gesteld dan het belang der corporatie, zoo weinig acht wordt geslagen op den nadrukkelijk uitgesproken wensch van velen en bovendien zoozeer worden miskend en vergeten de verdiensten van een man, die, moge hij ook enkele, in sommiger oogen zelfs groote fouten hebben begaan, tien jaar lang zijn beste krachten heeft gewijd aan den bloei van den bond. Overtuigd van veler instemming met hun denkwijze, noodigen onderteekenaren de leden van den N. S. B. ten slotte uit voor hun lidmaatschap te bedanken, en te verschijnen op een bijeenkomst, die gehouden zal worden te Utrecht, Zondag den 11 en November a.s., ’s namiddags één uur, Café „Buitenlust”, Maliebaan 81, ten einde te geraken tot de oprichting van éen Nieuwen Nederlandsche Schaakbond. Natuurlijk zullen in deze vergadering óók schaakliefhebbers welkom zijn, die nog niet bij den N. S. B. waren aangesloten.
De vrede weer gesloten!
Het Nieuws van de Dag, 27 april 1909
Te Utrecht is Zondag een voor de Nederlandsche schaakwereld belangrijk besluit genomen. De oude en de nieuwe Ned. Schaakbond hebben daar besloten tot fusie over te gaan, waardoor aan de bestaande wrijving en meeningsverschillen een einde is gekomen. De beide besturen traden af en een nieuw bestuur werd gekozen, bestaande uit de heeren mr. Ch. Enschedé, voorzitter; J. H de Euive, lste secretaris; H. Gouwentak, 2de secretaris ; Udo de Haes, penningmeester; J. W. de Lint, bestuurslid.
- Voorzitter Schaakclub Utrecht
Arnold van Foreest is van 1911-1916 voorzitter geweest van Schaakclub Utrecht. Een schaakclub waarvan hij meer dan 50 jaar lid was. Ook was hij vele malen clubkampioen.
Arnold was een beminnelijk man, die in Nederland waarschijnlijk de meeste erelidmaatschappen van schaakclubs en –organisaties in ontvangst heeft mogen nemen, ten minste twaalf, waarbij ook een erelidmaatschap van SC Utrecht.
Te zijner ere is jarenlang het Van Foreest-toernooi door de club georganiseerd.
Volgens ingewijden zijn Arnold’s verdiensten voor de schaakclub onmetelijk geweest.
(Zie o.m. het jubileumboek 100 jaar Schaakclub Utrecht en de website met historische artikelen.)
tk/ feb 2016